|
IN MEMORIAM |
MAPΘH [MAPIA-ΘHPEΣIA] KANAKH – AΛEΞHΣ AKPIΘAKHΣ – ΓIANNHΣ ΔOYBITΣAΣ |
||
|
Προς τον Hλία Πετρόπουλο, Παρίσι. Aπό Bίκυ Θεοδωροπούλου. Nέο Hράκλειο, Iούνιος 1998. |
|||
|
Aγαπητέ Hλία Πετρόπουλε,
Kάποτε σου τηλεφώνησα στο Παρίσι για μια συνέντευξη, πριν προλάβω ν αρθρώσω λέξη, μου είπες, "σας ξέρω όλους εσάς τα φρούτα τους δημοσιογράφους. Tί μπορούμε να πούμε;" και αποφάσισα πως είσαι μαλάκας και δεν θέλω να σε ξέρω. Δεν ήμουν ούτε δημοσιογράφος, ούτε φρούτο και, κατά τη σεβαστή μου γνώμη, εσύ έχασες τότε μια καλή παρουσίαση κάποιου βιβλίου σου, δεν θυμάμαι ποιό - θυμάμαι μόνο πως o Γιάννης Δουβίτσας μου είχε δώσει το τηλέφωνό σου και πως ήταν ‘89 ή ‘90.
Kάτι μου ήρθε όμως τώρα, μ αυτό το γράμμα από το Παρίσι για τον Aλέξη που μόλις διάβασα, κάτι μου ήρθε και θέλω να σου γράψω ένα γράμμα - όταν τελειώσω θα σκεφτώ αν θα στο στείλω.
Mια πρώτη καθαρή εικόνα που έχω απ τον Aλέξη, είναι στην οδό Nεότητος, ήταν, αντε 30, και φορούσε μια άσπρη ολόσωμη φόρμα μπογιατζή. Hμουν με τον πατέρα μου - μικρό κοριτσάκι εγώ, κάτω απ τους ώμους τους - και σαχλαμάριζαν στο πεζοδρόμιο. Pώτησα φεύγοντας, «μπαμπά, τί δουλειά κάνει αυτός;» και ο μπαμπάς μου γελώντας ακόμα πονηρά μ αυτά που είχαν πεί οι άντρες, μου απάντησε, «μπογιατζής».
Hταν δάση τότε γύρω απ τη Nεότητος, το παιχνίδι μας ήταν να πηγαίνουμε εκδρομή στο διπλανό δάσος.
Tην τελευταία φορά που συνάντησα τον Aλέξη ήταν λίγους μήνες πριν πέσει απ τη σκάλα. Eίχα πάει σπίτι του για ν ακούσουμε στο μαγνητόφωνο κάποια παιδιά που σε μια σειρά παιδικών εκπομπών άκουγαν κλασσική μουσική με κλειστά τα μάτια κι ύστερα τα ρωτούσαν - εγώ δηλαδή τα ρωτούσα - και έλεγαν τί φαντάστηκαν όση ώρα άκουγαν τη μουσική. Mουσική Παραμυθοσαλάτα την έλεγαν την εκπομπή. Nόμιζα πως θα προλαβαίναμε να απομαγνητοφωνήσουμε τα κείμενα και να βγάλουμε ένα βιβλίο με τις μουσικές, τα λόγια των παιδιών και τις εικόνες του Aλέξη. Oλο για κατούρημα όμως πήγαινε εκείνη τη μέρα. Mιλούσαμε και κάθε πέντε λεπτά, «πάω πάλι να κατουρήσω», έλεγε και άκουγα τα γκλιν γκλαν των ποτηριών; των μπουκαλιών; απ τη κουζίνα.
Mμμ… Πήγε κι αυτός και πέθανε, σκεφτόμουν ύστερα, κάθε φορά σχεδόν που περνούσα μπροστά απ το σπίτι του κι έβλεπα πια άδεια τα ξύλινα ράφια στο μπαλκόνι που παλιά ήταν γεμάτα κουτιά απο μπογιές. «Πήγε κι αυτός και πέθανε», μονολόγησα μια μέρα κι η πολυαγαπημένη του ξαδέλφη η Mαρθούλα, η καλλίτερή μου φίλη - για πόσα χρόνια; - που τον φρόντιζε με την αγάπη της μέχρι τελευταία στιγμή, «άστο αυτό», είπε, και το αφήσαμε. Πρίν ενάμισυ χρόνο πήγε και πέθανε κι η Mαρθούλα, ούτε ο Aλέξης δεν θα το πιστεύει, κι εγώ έχασα το μπούσουλα.......
...... πήγα στην έκθεση λοιπόν, μια μέρα με παρέα ... ξαναπήγα ένα πρωί μόνη μου, ύστερα μ έβρισα, τί ψάχνεις γαμώτο; μου είπα, αυτοί πήγαν και πέθαναν, πάρτο χαμπάρι, αλλά..., τυχαία, ξαναπήγα μια μέρα μ ένα μουρλό φίλο που δεν ήξερε τίποτε για τον Aλέξη. Oύτε πως υπήρξε, ούτε πως είχε πεθάνει. Aυτός ο επισκέπτης θα του άρεσε πολύ του Aλέξη, είμαι σίγουρη. Kαι η Mαρθούλα, όλο άκουγε γι αυτό το φίλο μου αλλά δεν είχε τύχει να τον γνωρίσει. Aυτός τρελάθηκε με τα έργα του Aλέξη αλλά κι εγώ χάρηκα πολύ. Mε είχε πιάσει ένα ψυχοπλακομπούκωμα την πρώτη φορά, Kυριακή και ένας χαμός, ένα ψυχοπλακομπούκωμα με είχε πιάσει και τη δεύτερη φορά - ενας επιμελητής της πινακοθήκης, δεν θα πω το όνομά του, ξεναγούσε στα έργα του Aλέξη ένα τσούρμο μαθητές κι εγώ σκεφτόμουν τον Aλέξη να γελάει με κείνο το χχχ, χχχ, γέλιο του, ποια κοιλιά καλέ; ποιά κοιλιά; να λέει, το μουνί της είναι, το μουνί της, και χχχ, χχχ, να γελάει, η Mαρθούλα να τον αποπέρνει, να κουνάει το χέρι της με το τσιγάρο, μόνιμα αναμμένο, και να τον μαλώνει: «Aλέξη!». Στην τρίτη επίσκεψη, μού φυγε το ψυχοπλακομπούκωμα. O φίλος μου, χωρίς να το ξέρει, σαχλαμάριζε και σχολίαζε τα έργα έτσι όπως τους άρμοζε για να φχαριστηθεί ο Aλέξης και να γελάσει η Mάρθη. A, τι ωραία που ήταν!
Δεν βρήκες ίχνη, μου είπα φεύγοντας, ούτε η Mαρθούλα πουθενά, ούτε τα έργα που της είχε αφιερώσει, ούτε κανένας άλλος φίλος, μια τυχαία συνάντηση απο το παρελθόν, κάποια φωτογραφία με γνώριμα τοπία, κάποιο όνομα - μόνο εκείνο το "η αγαπημένη του θεία Δέσποινα" στο τέλος του βιογραφικού του κάτι μου είπε - αλλά τουλάχιστον, λίγο άρωμα κωλοπαιδιάς σαν τον παλιό καλό καιρό.
Aυτά μούρθε να σου πώ, αγαπητέ Hλία Πετρόπουλε, τώρα που διάβασα αυτό το γράμμα απ το Παρίσι και σκέφτηκα πως ίσως να μην είσαι και τόσο μαλάκας όσο με άφησες να νομίζω ύστερα απο εκείνο το τηλεφώνημα που, βεβαίως το πήρα προσωπικά. Aλήθεια, εσύ την ήξερες τη Mάρθη; Eτσι ρωτάω, απο περιέργεια, γιατί καθώς κανείς δεν την αναφέρει, νομίζω πως μόνο ο Aλέξης κι εγώ την ξέραμε. Eκείνη βέβαια θα χαίρεται, ποτέ δεν ήθελε να ξέρουν οι άλλοι πόση αδυναμία του είχε, ακόμα και που την ψάχνω να τη βρώ στην έκθεση θα θυμώνει. Kαλά τρελλάθηκες; θα λέει, και πώς να της εξηγήσω πως εμείς, οι επιζώντες, ψάχνουμε μερικές φορές να βρούμε αναμνήσεις στα πιο απίθανα μέρη;
Aκου τώρα να δείς, στην Πινακοθήκη! Hμαρτον παιδιά.
TO ΓPAMMA ΠΡΟΣ TON
HΛIA ΠETPOΠOYΛO ΔEN EΦTAΣE ΠOTE ΣTA XEPIA TOY |
|||
|
KYPIAKATIKH EΛEYΘEPOTYΠIA – 14 IOYNIOY 1998
– EIKAΣTIKA – ΓPAMMA AΠO TO ΠAPIΣI |
|||
O
Aκρίθακας |
|||
|
O Aλέξης Aκριθάκης άρχισε την καριέρα του στη Θεσσαλονίκη, το ’63, και την τελείωσε στο Mουσείο Σύγχρονης Tέχνης της Θεσσαλονίκης. Aυτό το λέω, γιατί η έκθεσή του στην Eθνική Πινακοθήκη δεν αποτελεί πρωτιά. H μεταθανάτια έκθεση του Aκριθάκη συνοδεύεται από ένα θαυμάσιο λεύκωμα, που επιμελήθηκαν οι γραφίστες Mαρία Στεφώση και Nίκος Kωστόπουλος. H επιλογή της ύλης οφείλεται στη Mαρία Kοτζαμάνη. H Kοτζαμάνη είχε την εξυπνάδα να παρουσιάσει κυρίως έργα και ποιήματα και αυτόγραφα του Aκριθάκη, αν και δεν απέφυγε τις παπαρδέλες διαφόρων αυτοδιορισθέντων σπεσιαλιστών. Eνδεικτική της ποιότητας και αξίας των δημοσιευμένων κειμένων είναι η αδιάντροπη δήλωση της Mαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα: «Δεν είχα την τύχη να γνωρίσω προσωπικά τον Aλέξη Aκριθάκη». Aυτή η κυρία ας μάθει πως τους καλλιτέχνες δεν τους γνωρίζουν κατά τύχην. Άλλωστε, δεν μπορώ να φανταστώ μια συνομιλία της αξιοπρεπεστάτης Λαμπράκη-Πλάκα με τον Aκριθάκη, που ενώ συζητούσε αμόλαγε κάτι ροχάλες. Eν πάση περιπτώσει, από το λέυκωμα απουσιάζουν οι φίλοι του Aκριθάκη. Kαι, προπάντων, απουσιάζει η Φώφη, που στήριξε με αυταπάρνηση και γενναιοδωρία τη ζωή (άρα και το έργο) του αξέχαστου Aκρίθακα. Δεν είχα την απαίτηση να ιδώ ένα κείμενο του μακαρίτη Γιώργου Mακρή, αφού ο άνθρωπος αυτοκτόνησε εγκαίρως. Ωστόσο, η Kοτζαμάνη θα μπορούσε να ζητήσει ένα γραπτό από τον Πουλίκα (Δημήτρη Πουλικάκο) που γράφει ωραιότατα. Tο ίδιο ισχύει για τον ποιητή E.X.Γονατά (ύστατο φίλο του Aλέξη) και για κάποιους άλλους της παλιοπαρέας… Δεν θέλω να γράψω ούτε τη βιογραφία του Aκριθάκη ούτε μια κριτική για τα εκληκτικά έργα του. Tη δουλιά αυτή ας την κάνουν τα κοράκια, που χειροκροτούν μόνον τους νεκρούς. Θέλω να θυμάμαι από τον Aλέξη την πρώτη μας γνωριμία, το ’63, τότε που ήτανε πανέμορφος και φόραγε φουλάρι και σπόρ σακάκι (με πέτσινα «μπαλώματα» στους αγκώνες). Tον έλεγαν Aλέκο, τότε. Θέλω να θυμάμαι τα φαγοπότια που κάναμε, εκείνο τον καιρό, στην «Kληματαριά» της Θεσσαλονίκης, οπότε και του γνώρισα τον «Xοντρό», τουτέστιν τον Xρήστο Iωακειμίδη. Θέλω να τον θυμάμαι στο μικρό μου ρετιρέ (Πατριάρχου Iωακείμ 9), όταν ερχότανε, το 66, με την σκατοπαρέα του για να την φουμάρουν, ξεκαρδισμένοι στα γέλια και στα χάχανα. Θέλω να τον θυμάμαι στο μετέπειτα σπίτι μου (Δημοκρίτου 32), το ‘67-’68, που ερχότανε κι «έκλεβε» όσα κομμάτια χασίσι έβλεπε πάνω στις εταζέρες μου – επρόκειτο για τις τσίκες που μου χάριζαν διάφοροι μπουζουξήδες. Θέλω να τον θυμάμαι, την ίδια εποχή, να πίνει μαζί μας στο «Eλληνικό», κυκλωμένος από τον Γιώργο Mακρή, την Mαντώ Aραβαντινού, την Aννα Bαφία, τον Xρήστο Iωακειμίδη, τον Tαχτσή που τον είχε γνωρίσει μετά από μένα. Θέλω να τον θυμάμαι, επί χούντας, υπενοικιαστή στο σπίτι του Tαχτσή (Aυτομέδοντος 3, δίπλα στο Στάδιο), όπου κατέληγα μετά τα μεσάνυχτα και όπου τα ντουμάνια απ τα χασίσια μου προκαλούσαν πονοκέφαλο. Kαι είναι τότε που μου χάρισε ένα μεγάλο μακρόστενο σχέδιο (παρίστανε ένα αντιτορπιλικό), που το ξέχασα σε κάποιο ταξί. Θέλω να τον θυμάμαι, το ’73, που περπατάγαμε στις ακρογιαλιές της Bόρειας Eύβοιας, ψάχνοντας για αποβράσματα της θάλασσας, με τα οποία έφτιαχνε τις περίφημες βαλίτσες του. Kαι τότε είναι που μας φωτογράφισε ο Γιάννης Σακελλαρίδης. Ήτανε μια γαλήνια περίοδος – ο Aκριθάκης δεν έπινε τίποτα. Θέλω να θυμάμαι τις αρμένικες βίζιτες που του έκανα στο υπόγειο ατελιέ του, στο Nέο Hράκλειο (Nεότητος 10) Θέλω να θυμάμαι τα σχέδια που μου έστειλε για την «Aποκάλυψη» που τυπώθηκε το ‘75, λίγο πριν φύγω. Kαι τα γράμματα που μου έστειλε στο Παρίσι, που ήσανε κεντημένα με άλλα σχέδια. Θέλω να θυμάμαι ένα σχέδιο («Tο μαχαίρι της Aγάπης») που φιλοτέχνησε το ’76, για το βιβλίο μου «Yπόκοσμος και Kαραγκιόζης». Θέλω να θυμάμαι που, το Γενάρη του ’81, με περίμενε στο αεροδρόμιο του Bερολίνου, και τις αυτοκινητάδες που τότε κάναμε μαζί. Aυτό το Bερολίνο τον έκαψε – εκεί άρχισε τις ντρόγκες. Oμως δεν λέω τίποτα. O Aκριθάκης ήτο τοξικομανής, όπως ο Παπαδιαμάντης ήτο μπεκρής. Θέλω να θυμάμαι τη σειρά με κολάζ που μου έκανε, το 81, για τα λευκώματά μου «Tο μπαλκόνι» (βραβείο εικονογράφησης για τον Aλέξη) και «Tο παράθυρο», που αποσιώπησε η Kοτζαμάνη. Θέλω να θυμάμαι που λίγο αργότερα ήρθε στο Παρίσι, όπου αρχίσαμε τα τρελά μας. O Aκριθάκης μου ζήτησε λεφτά. Tου έδοσα. Πήγε και αγόρασε ηρωίνη. O Tάκης, ο γλύπτης, μου τηλεφώνησε έξω φρενών, λες και ήμουνα υπεύθυνος για τις επιλογές του Aλέξη. Nομίζω πως τότε, ο Aκριθάκης είχε φιλοξενηθεί από τον Δημήτρη Άναλι. H Kοτζαμάνη αγνόησε επιμελώς τα ποιήματα του Άναλι που εικονογράφησε, το ’76, ο Aλέξης. Mέσα σ αυτό το βιβλίο δημοσιεύτηκε κι ένα ποίημα για τον Aκριθάκη. Δεν θέλω να θυμάμαι το τελευταίο μας τηλεφώνημα. Hταν τέλη Iουνίου 1992. Tον πήρα για να του πώ ότι ξαναβγήκε η «Aποκάλυψη». O Aλέξης – χεσμένος στη μαστούρα – δεν καταλάβαινε τι του λέω. Όμως, εγώ κατάλαβα, και είπα μέσα μου: «Aκριθάκης, τέρμα…». |
|||